Što su wopačne informacije? Što je desinformacija?
Wopačne informacije, desinformacija – sće snano tute wurazy w zańdźenosći słyšał a sće so prašał, hač a kak so po jeju woznamje rozeznawatej. Je wotpohlad jej rozeznawać: Wopačne informacije je typ informacije, z kotrymiž ludźi jebaja. Je dopokazane, zo su wopačne abo zamylace, ale njejsu so wutworili abo dźělili z wotpohladom, ludźi wobšudźić. Desinformacija pak so wutworja a rozšěrjuje, zo by ludźi z wěstym zaměrom wopak informowała.
Skónčnje, wopačne informacije kaž tež desinformacija móža škódne być. Njeje jenož, zo ludźo wopačnym informacijam wěrja, wopačne informacije płaća swětowemu hospodarstwu wjele pjenjez a móža demokratiju a eficientne wodźenje stata wobhrozyć. A je ćežko, to zahaćić, dokelž wopačne nowinki so wo wjele spěšnišo, hłubšo a šěršo hač korektne informacije rozšěrjuja.
Hdźe so wopačne informacije jewja?
Móžeće wšudźe na wopačne informacije a desinformaciju storčić, ale su najbóle rozšěrjene a skutkowne, hdyž sće online. Algoritmusy a přesćěhowanje wopačnym informacijam a desinformaciji stajnje wosnadnjeja, wjetši publikum na websydłach, w blogach, w forumach w socialnych syćach docpěć.
Sće snano předewšěm w zwisku z wabjenjom wo přesćěhowanju zasłyšał. Ale je tež mócny nastroj, hdyž wo rozšěrjenje wopačnych informacijow dźe. Čehodla? Hdyž internet abo kanal socialneje syće přehladujeće, so waše zadźerženje, zajimy, kontakty so w někotrych padach a wjace přez rozdźělnych poskićowarjow po websydłach přesćěhuja, zo bychu nimoměry detailowany profil wo was wutworili, zo bychu jeho daty bjez wašeje wědy abo přizwolenja předawali. Tute profile so za personalizowane wabjenje wužiwaja, ale dadźa so tež wužiwać, zo bychu wam na zaměr wusměrjene informacije prezentowali.
Hdyž wobsahowe doporučenja na někajki websydle abo w socialnej syći dóstawaće, je to husto, dokelž algoritmus informacije na zakładźe wašich profilowych informacijow prezentuje. Bohužel wobsah za dokładnosću njepřepruwuja, hačrunjež algoritmusy su dale a bóle inteligentne. To je wosebje problematiske ze socialnymi medijemi: Tute syće swojim wužiwarjam kóždy dźeń njeličomne informacije skića a maja přistup k nimale njewobmjezowanemu wobsahej inkluziwnje wužiwarske přinoški, powěsćowe nastawki, wabjenje a sponserowany wobsah. Mjeztym zo přinoški a nastawki připadnje wopačne informacije rozšěrjeja, datej so wabjenje a sponserowany wobsah wužiwać, zo byštej was z wotpohladom z wopačnymi informacijemi do wizěra wzałoj, zo byštej was manipulowałoj a je tohodla jara wažnje, zo wěsće, kak móžeće wopačne informacije identifikować.
Kak móžeće wopačne informacije online spóznawaće a jich rozšěrjenju zadźěwaće
-
Wobhladajće sej URL a/abo žórło.
Je to dowěry hódne? Jeli sej wěsty njejsće, spytajće wjace wo žórle a jeho mjenje w interneće zhonić.
-
Je nadpismo přesensacionalne?
Hladajće za websydłami a poskićowarjemi powěsćow, kotrymž dowěrjeće, zo byšće widźał, hač a kak wo samsnej temje rozprawjeja. Wobsah, kotryž ma so manipulować, husto přećiwki a přehnaća wužiwa, za kotrež dopokazy njejsu a so w derje rešeršowanym rozprawnistwje njenamakaja.
-
Je wobsah aktualny?
Je jasne, zo zestarjene informacije runjewon k tomu njesłuža, zo bychu desinformowali, ale snano hižo wěrnosći njewotpowěduja.
-
Je awtor druhe nastawki abo přinoški publikował, idealnje we wěryhódnych publikacijach?
Jeli mjeno awtora jenož na dwělomnych sydłach namakaće, njemějće jeho wuprajenja za přewažne.
-
Kryja so wobrazy a popisy?
Wobrazy su jara mócny nastroj za na zaměr wusměrjenu desinformaciju. Wotwisujo wot popisa, je samo móžno, zo so zaznaće do do absolutneho napřećiwka přewobroćuje. Jeli sej wěsty njejsće, wuwjedźće nawopačne wobrazowe pytanje, zo byšće won namakał, kak so wobraz na druhich sydłach wopisuje.
Kak Firefox wam pomha, zo byšće wopačne informacije wobešoł
Firefox přescěhowaki w šachu dźerži:
Kak do toho naspomnjene, přesćěhowanje wulku rólu při rozšěrjowanju wopačnych informacijow hraje. Při wužiwanju Firefox z Polěpšenym slědowanskim škitom so po standardźe přesćěhowaki třećich poskićowarjow přećiwo wjele wabjerjam a druhim sobuhrajerjam blokuje, hdyž web přehladujeće, zo byšće nad swojimi datami online zaso wróćo dóstał.
Firefox wam pomha, waše kanale w socialnych syćach čiste dźeržeć:
Socialne syće wjele wo was wědźa. Nimo toho móža was po swojich platformach z tłóčatkami Dźělić a To so mi spodoba najebać slědowanski škit přesćěhować – samo hdyž konto nimaće. Facebook Container za Firefox zawěsćuje, zo Facebook a Instagram njemóžetej to lochko činić, štož prawdźepodobnosć zaso wo tójšto redukuje, zo přez wabjenje wopačne informacije a propagowany wobsah widźiće.
-
Čehodla Firefox dowěrić?
Dokelž ludźi na prěnje městno stajamy. Woprawdźe, nas powšitkownosći wužitna organizacija podpěruje. Wot prěnjeho dnja je naša misija było, internet a kóždeho w nim škitać.
-
Waša priwatnosć, w kóždym produkće
Produkty Firefox hinak funguja – dokelž so wuwiwaja, zo bychu najprjedy wašu priwatnosć škitali.